Według badania CBOS aktualnie ok. 10% osób pracujących należy do związków zawodowych. Najczęściej członkami związków są osoby zatrudnione w instytucjach publicznych, przedsiębiorstwach państwowych, czy spółkach kontrolowanych przez Skarb Państwa. W ostatnim czasie jednak coraz więcej zatrudnionych w małych prywatnych firmach decyduje się na zapisanie się do związków.
Związek zawodowy to organizacja zrzeszająca pracowników, utworzona w celu reprezentowania ich indywidualnych, a także zbiorowych praw i interesów. Powstaje na mocy uchwały co najmniej 10 osób uprawnionych do jego utworzenia, np. pracowników, zleceniobiorców. Osoby te nie muszą być zatrudnione u jednego pracodawcy – możliwe jest też utworzenie międzyzakładowej organizacji związkowej. Zrzesza ona osoby zatrudnione w różnych firmach i obejmie swoim działaniem ich pracodawców. W ten sposób nawet mała firma, zatrudniająca kilka czy kilkadziesiąt osób, jest obejmowana działaniem związku. Nie ma ona przy tym żadnej kontroli nad powstaniem takiej międzyzakładowej organizacji związkowej, która jest tworzona poza zakładem pracy, ani też żadnej wiedzy który zatrudniony jest w niej zrzeszony.
W ostatnim czasie dostrzegalne jest rosnące zainteresowanie po stronie zatrudnionych członkostwem w związkach zawodowych. To w dużej mierze zasługa zmiany w przepisach, która weszła w życie 1 stycznia 2019 roku. Pozwoliła ona na tworzenie i wstępowanie do związków zawodowych każdej osobie wykonującej pracę zarobową. Czyli już nie tylko pracownik może zostać członkiem związku, ale także np. zleceniobiorca.
Trend ten stał się też impulsem do tworzenia nowych organizacji związkowych. Wśród nich na uwagę zasługują w szczególności tzw. międzyzakładowe organizacje związkowe. Powstają one poza zakładami pracy, niejako „na zewnątrz”. Zrzeszają osoby wykonujące pracę zarobkową u różnych pracodawców. Wystarczy przy tym, że taka organizacja zrzesza co najmniej 10 osób, nawet jeśli są zatrudnieni u różnych pracodawców, korzysta z uprawnień zakładowej organizacji związkowej u pracodawcy, którego objęła swoim działaniem. Liczba takich międzyzakładowych organizacji związkowych ciągle rośnie.
W ten sposób, jeśli pracodawca/zleceniodawca zatrudnia choćby jedną osobę, która jest zrzeszona w międzyzakładowej organizacji związkowej, ta organizacja trafia do firmy i korzysta w niej z uprawnień zakładowej organizacji związkowej. To oznacza, że pracodawca ma obowiązek z nią współdziałać w zakresie wynikającym z przepisów. Z naszych obserwacji wynika, że dotyczy to coraz większej liczby nawet niewielkich firm sektora prywatnego.
O tym, jakie uprawnienia posiada zakładowa (międzyzakładowa) organizacja związkowa i jakie one implikują obowiązki dla pracodawcy – w kolejnym wpisie.
Zachęcamy do śledzenia.